Γάμος
Σχεδιαστική αναπαράσταση στην οποία ο πατέρας συνοδεύει τη κόρη του στο μέλλοντα σύζυγό της.
Ο γάμος κανονιζόταν κυρίως από τους γονείς και η γνώμη των παιδιών δεν βάραινε πολύ.
Ο γάμος στην αρχαία Αθήνα
Όταν οι γονείς μου παντρεύτηκαν η μητέρα μου ήταν 14 ετών και ο πατέρας μου 30 ετών. Ο γάμος τους κανονίστηκε από τους γονείς τους, μια και η γνώμη των μελλονύμφων δεν βαραίνει και πολύ. Ο πατέρας της νύφης είναι εκείνος που θα αποφασίσει ποιος από τους νεαρούς που γνωρίζει, θα είναι κατάλληλος σύζυγος της κόρης του. Θα πρέπει να είναι εργατικός και με αρκετά χρήματα ώστε να μπορεί να συντηρεί το νοικοκυριό και την οικογένειά του. Ο πατέρας του μελλοντικού γαμπρού ενδιαφέρεται κυρίως για την εργατικότητα της νύφης και την προίκα που θα δώσει ο πατέρας της. Η προίκα, σε περίπτωση διαζυγίου, γεγονός πολύ σπάνιο βέβαια, επιστρέφεται στον πατέρα της νύφης.
Γαμήλια διαδικασία
Οι γάμοι γίνονται συνήθως το μήνα Γαμηλιώνα* (ο σημερινός μήνας Ιανουάριος). Η διαδικασία του γάμου διαρκεί τρεις μέρες και ανάμεσα στις προετοιμασίες ιδιαίτερη θέση έχει το λουτρό της νύφης. Την παραμονή η νύφη αφιέρωνε τα παιχνίδια της σε μια από τις θεές που προστάτευαν το γάμο (την Άρτεμη ή την Ήρα) και έκανε θυσίες. Η τελετή του γάμου πραγματοποιείται στο σπίτι της νύφης και ολοκληρώνεται με μια πομπή συγγενών και φίλων που συνοδεύουν τους νεόνυμφους στο σπίτι του γαμπρού.
Αττική λήκυθος με λευκό βάθος. Καθιστή γυναίκα κρατά καθρέφτη και στεφάνι, περ. 460 π.Χ.
Καλλωπισμός
Για τον καλλωπισμό της νύφης χρησιμοποιούσαν διάφορα σκεύη καλλωπισμού που περιείχαν αλοιφές και ψιμύθια, καλλυντικά δηλαδή, για να δείχνουν πιο όμορφες ενώ για να μπορούν να δουν το πρόσωπό τους χρησιμοποιούσαν καθρέφτες από χαλκό. Αν και δεν θα μπορούσαν να δουν τόσο καθαρά τις λεπτομέρειες, όπως στους καθρέφτες που χρησιμοποιούμε στις μέρες μας έβλεπαν το είδωλο τους στην επιφάνεια του χαλκού, την οποία προηγουμένως έτριβαν για να γυαλιστεί. Πολλοί από τους καθρέπτες δίπλωναν ώστε να προστατεύεται η επιφάνειά τους και να μη χάνει τη γυαλάδα της.
Χάλκινο κάτοπτρο, τέλη του 4ου αιώνα π.Χ.
Για τον καλλωπισμό της νύφης χρησιμοποιούσαν αρώματα που φυλάσσονταν μέσα σε αρωματοδοχεία, καθώς και διάφορα καλλυντικά (ψιμύθια*).
Οι γυναίκες ολοκλήρωναν τον καλλωπισμό τους φορώντας κοσμήματα από χρυσό, ασήμι, πολύτιμες πέτρες, χαλκό ή και άλλα πιο φτηνά υλικά ανάλογα με την κοινωνική τους θέση. Το χρυσό δαχτυλίδι στόλιζε τα χέρια μιας γυναίκας με σημαντική θέση στην κοινωνία.
Χρυσό σπειροειδές δαχτυλίδι από λεπτό σφυρήλατο έλασμα με απολήξεις που διαμορφώνονται σε κεφάλι και ουρά φιδιού, 2ος αιώνας π.Χ.
Την επόμενη μέρα του γάμου, φίλοι και συγγενείς επισκέπτονταν τους νεόνυμφους, προσέφεραν δώρα, όπως κουτιά για κοσμήματα που ονομάζονταν πυξίδες και έδιναν ευχές.
Οι πυξίδες, δηλαδή τα κουτιά για κοσμήματα, ήταν συνηθισμένο δώρο γάμου στην αρχαία Αθήνα. Η παράσταση που διακοσμεί τη συγκεκριμένη πυξίδα απεικονίζει γυναίκα που κάθεται σε σκαμνί στο εσωτερικό σπιτιού, όπως αφήνει να εννοηθεί η κλειστή δίφυλλη πόρτα της παράστασης. Πρόκειται για μια χαρακτηριστική σκηνή σε γυναικωνίτη, στον χώρο δηλαδή που ζούσαν οι γυναίκες. Εκτός από την καθιστή μορφή, ξεχωρίζουμε άλλες τρεις μορφές που ετοιμάζονται να της προσφέρουν γαμήλια δώρα. Η σκηνή αφηγείται τα «επαύλια*», την καθιερωμένη γιορτή για τη δεύτερη μέρα του γάμου, όταν συγγενείς και φίλοι πηγαίνουν στο σπίτι των νεόνυμφων για να προσφέρουν δώρα στη νύφη, που εδώ παριστάνεται καθιστή.
Αττική ερυθρόμορφη τριποδική πυξίδα (κοσμηματοθήκη) με λευκό βάθος. Απεικονίζεται η προσφορά δώρων στη νύφη την επόμενη μέρα του γάμου, τα λεγόμενα επαύλια, 460 – 450 π.Χ.
ΓΛΩΣΣΑΡΙ
- Γαμηλιών: Ένας από τους μήνες του χρόνου στα αρχαία χρόνια, ο Ιανουάριος που ήταν αφιερωμένος στη θεά Ήρα και κατά τον οποίο κυρίως πραγματοποιούνταν οι γάμοι
- Ψιμύθια: Λευκός ανθρακικός μόλυβδος που χρησιμοποιούσαν στην αρχαιότητα ως καλλυντικό (πούδρα)
- Επαύλια: Η προσφορά δώρων στη νύφη τη δεύτερη μέρα του γάμου
ΦΤΙΑΞΕ:
Κατέβασε τη δραστηριότητα και φτιάξε κοσμήματα με αλουμινόχαρτο και χρωματιστό κορδόνι.
