Η πόλη
Σχεδιαστική αναπαράσταση σπιτιού της αρχαίας Αθήνας.
Τα περισσότερα σπίτια ήταν σχετικά μικρά και λιτά. Μεγαλύτερα ήταν τα σπίτια των κατοίκων της Αθήνας, που ανήκαν στα ανώτερα κοινωνικά στρώματα. Από αυτά κάποια ήταν μονώροφα, ενώ μερικά ήταν διώροφα. Σε αυτά τα σπίτια τα δωμάτια ήταν οργανωμένα γύρω από την αυλή, που υπήρχε στο κέντρο. Στην αυλή ήταν τοποθετημένος κι ένας βωμός, που ήταν αφιερωμένος στον Έρκειο Δία (έρκος:φράχτης). Ο Δίας, στις οικογενειακές λατρευτικές τελετές που γίνονταν στην αυλή, λατρευόταν ως προστάτης του σπιτιού. Στα σπίτια υπήρχε ο ανδρωνίτης, το δωμάτιο δηλαδή όπου ο νοικοκύρης δεχόταν τους φίλους του. Εκεί, τα βράδια, έκανε, με την παρέα του, τα συμπόσια. Δίπλα βρισκόταν και ο γυναικωνίτης, ο χώρος δηλαδή για τις γυναίκες, τα παιδιά και τις δούλες. Ο γυναικωνίτης, στα διώροφα σπίτια, ήταν στον επάνω όροφο. Υπήρχαν βεβαίως και οι βοηθητικοί χώροι, που βρίσκονταν γύρω από την αυλή: Τα μαγειρεία, οι αποθήκες, τα λουτρά κ.λπ.
Το σπίτι του Λέοντα και της Μελίτης
Το όνομά μου είναι Λέων. Γεννήθηκα και μεγάλωσα στην Αθήνα, την πιο ξακουστή πόλη της αρχαίας Ελλάδας, την εποχή που κτιζόταν ο Παρθενώνας. Το σπίτι μας είναι μεγάλο, έχει δυο ορόφους και μια μεγάλη αυλή στο κέντρο, γύρω από την οποία είναι οργανωμένα όλα τα δωμάτια. Εκτός από τους γονείς μου και τη μικρή μου αδελφή, τη Μελίτη, μαζί μας μένουν και οι δούλοι που βοηθούν στις καθημερινές εργασίες. Ανάμεσά τους ιδιαίτερη θέση έχει ο Κλέαρχος, ο παιδαγωγός μου.
Στην Αθήνα
Οι συνοικίες της Αθήνας απλώνονται τυχαία, ανάλογα με το χώρο και τις ανάγκες, γύρω από την Ακρόπολη που αποτελεί το θρησκευτικό κέντρο της πόλης. Οι δρόμοι είναι στενοί και ακανόνιστοι, χωρίς πλακόστρωση και φωτισμό. Υπάρχουν τρεις μόνο μεγάλοι δημόσιοι δρόμοι που εξασφαλίζουν την άνετη επικοινωνία της πόλης με το λιμάνι του Πειραιά.
Άνδρες και γυναίκες είχαν διαφορετική ζωή, ενώ έντονες ήταν οι κοινωνικές διαφορές ιδιαίτερα ανάμεσα στους Αθηναίους πολίτες, τους ξένους που έμεναν στην Αθήνα και τους δούλους.
Οι γυναίκες δεν έβγαιναν από το σπίτι, παρά μόνο πολύ σπάνια και πάντοτε με τη συνοδεία ενός από τους άντρες του σπιτιού. Τις μικρές κοπέλες συνόδευε ο πατέρας ή ο αδελφός τους, ή κάποιος έμπιστος δούλος. Ανάμεσα στις υποχρεώσεις των κοριτσιών ήταν να πάνε στις δημόσιες κρήνες* και με τις υδρίες* να πάρουν νερό για το σπίτι. Σε κάποια σπίτια υπήρχαν τα πηγάδια που εξυπηρετούσαν άμεσα τις ανάγκες της οικογένειας, αφού βρίσκονταν στην αυλή του σπιτιού.
Γυναικείο ειδώλιο Ελληνιστικής περιόδου, 1ος αιώνας π.Χ.
Ενώ τα περισσότερα σπίτια έχουν πηγάδια και στέρνες για να συγκεντρώνουν το νερό της βροχής, σε διάφορα σημεία της πόλης υπάρχουν κρήνες*, στις οποίες το νερό φθάνει από τις πηγές του Ιλισού μέσω του Υδραγωγείου που κατασκεύασε ο Πεισίστρατος, 100 χρόνια περίπου νωρίτερα.
Στο συγκεκριμένο αγγείο έχουμε μια σκηνή από την καθημερινότητα της γυναίκας στην αρχαιότητα. Οι κύριες ασχολίες των γυναικών ήταν η ανατροφή των παιδιών και η φροντίδα του σπιτιού. Στην παράσταση απεικονίζονται δυο γυναίκες που γεμίζουν τις υδρίες τους με νερό σε κρήνη. Ήταν άλλωστε από τις ελάχιστες ευκαιρίες που είχαν για να βγουν από το σπίτι, εκτός από συγκεκριμένες θρησκευτικές γιορτές και τελετές.
Αττική μελανόμορφη λήκυθος με παράσταση δύο γυναικών που γεμίζουν τις υδρίες τους στην κρήνη, 520-510 π.Χ.
ΓΛΩΣΣΑΡΙ:
- Παιδαγωγός: Ο πιο έμπιστος δούλος του σπιτιού, ο οποίος αναλάμβανε τη φροντίδα των αγοριών. Ο παιδαγωγός τα συνόδευε στις μετακινήσεις τους και ήταν υπεύθυνος για τη συμπεριφορά τους.
- Κρήνη: Δημόσια βρύση
- Υδρία: Αγγείο μεταφοράς νερού με τρεις λαβές
ΣΤΗ ΒΟΛΤΑ:
Κάνε μια βόλτα με τους φίλους σου στην περιοχή γύρω από τη Ακρόπολη και φωτογράφισε ένα αρχαίο μνημείο ή ένα από τα παλιά σπίτια που σου έκανε εντύπωση.
